آب آشامیدنی ، آب
گوارائی است که عوامل فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی آن درحد استانداردهای
مصوب باشد و مصرف آن عارضه سوئی در کوتاه مدت یا دراز مدت درانسان ایجاد
نکند.
آلودگی آب آشامیدنی : عبارتست از تغییر خواص فیزیکی ،شیمیایی و بیولوژیکی آب به گونه ای که آن را برای مصرف انسان زیان آور سازد.
خطر آلودگی آب را می توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد:
خطر زیست شناختی
خطر شیمیایی
خطر زیست شناختی:
خطرهای زیست شناختی
شامل بیماریهای منتقله بوسیله آب به سبب عوامل زنده یا میزبان آبزی موجود در آب می باشد بیماری های منتقله از آب بوسیله باکتریهای بیماریزا ، ویروس ها ،پروتوزئرها وکرم ها در انسان ایجاد می شوند.منابع ومخازن آب از جمله رودخانه ها وکانال آبها ، دریاچه ها و سدها بویژه درمناطق گرمسیر، محلی مناسب برای انتشار اینگونه بیماریها می باشند. این نوع مخازن آب
زمینه را برای رشد میزبانهای واسط انگلها مانند حلزونها ، ماهیها وگیاهان
آبزی وناقلین بیماری ها مانند پشه ها وسایر حشرات گزنده فراهم میسازند.
درنتیجه قبل از برطرف ساختن آلودگی آب باید به وضعیت بهداشتی محیط زیست و مردم رسیدگی شده وآموزشهای لازم به آنها داده شود تا ازآلودگی .
امروزه به علت گسترش واحدهای صنعتی و تجاری و استفاده از سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی در کشاورزی بر میزان آلودگی شیمیایی آبها افزوده شده است .
موادی
همچون ارسنیک ، سرب ، کرم ، سلینوم ، کادمیوم ، جیوه ، سیانور ،
موادرادیواکتیو ، منگنز ، روی، فلوئور ، مواد پاک کننده ، مواد فنلی و غیره
میتواند در آب بصورت محلول و یا معلق اضافه شود و باعث آلودگی شیمیایی آب
گردد .
جهت پیشگیری از بیماریهای منتقله توسط آب راههای زیر توصیه میشود :
طبق قانون (( کنترل کیفیت آب آشامیدنی عمومی از نقطه آبگیر تامصرف به عهده وزارت بهداشت ،درمان وآموزش پزشکی میباشد ))
که دراین راستا اقدامات زیر توسط بهداشت محیط انجام میگیرد:
نمونه برداری میکروبی از آب آشامیدنی شبکه های لوله کشی، منابع ، مخازن ذخیره آب شهرها وتصفیه خانه های آب.
نمونه برداری میکروبی از منابع ،مخازن وشبکه های لوله کشی آب آشامیدنی روستاهای تابعه شهرستان .
کنترل و سنجش کلر باقیمانده در مناطق شهری وروستایی به طوری که میزان کلر باقیمانده ، درکلیه نقاط شبکه در حد استاندارد باشد.
نمونه برداری شیمیایی ازکلیه منابع آب وشبکه های لوله کشی آب شهری. ( شش ماه یکبار )
نمونه برداری شیمیایی ازکلیه منابع آب وشبکه های لوله کشی آب روستایی. ( دو سال یکبار )
آموزش روش های ساده گندزدایی آب آشامیدنی به کلیه روستائیان از طریق بهورزان. ( جوشاندن ، استفاده از کلر مادر )
کنترل
و پیگیری جهت نصب علائم هشدار دهنده در: پارکها ، ترمینالها ، گورستان ها ،
بلوارها ،خیابانها وسایر اماکن مشابه بمنظور عدم استفاده ازآب فضای سبز
جهت مصارف شرب و پیگیری جهت تامین آب سالم وبهداشتی درمکان های مذکور.
کنترل بهداشتی آبخوری های داخل شهر،خیابانها ،معابر عمومی ومسیر راه ها.
کنترل کیفی آب قنوات ،چشمه ها و سایرمنابع آب مسیرراه ها .
کنترل کیفی آب آشامیدنی درترمینال ها وپایانه ها .
کنترل بهداشتی استخرهای شنا از نظر بهداشت محیط وکنترل کیفی آب مورد مصرف در استخرها.
کنترل بهداشتی آبهای معدنی در جهت رعایت استادارد های تعیین شده برای آبهای معدنی
کنترل بهداشتی آب دررستوران وبوفه قطارها، هواپیماها
کنترل کیفی آب مورد استفاده دانش آموزان درمدارس .
کلرینه کردن آب آشامیدنی با محلول کلر ( یک درصد )
برای خانوارهای فاقدلوله کشی و شبکه توزیع آب سالم و کوچ نشینان بهترین روش گند زدایی و تهیه آب آشامیدنی سالم استفاده از محلول کلر یک درصد است .
جهت تهیه پانزده گرم یا یک قاشق غذاخوری یا 3 قاشق مرباخوری از پودر پرکلرین را در یک لیتر آب ریخته کاملا مخلوط می کنیم سپس رسوبات آن را جدا کرده ودر یک بطری تیره رنگ با ظرفیت یک لیتر ریخته سپس از این محلول به ازای هر لیتر آب 7 تا 3 قطره ( با توجه به کدورت آب
) اضافه کرده و پس از 30 دقیقه در صورت مطلوب بودن میزان کلر باقیمانده
مصرف میکنیم . معمولابرای استفاده در خانوارها از ظروف 20 لیتری استفاده می
شود که به ازای هر20 لیتر یک قاشق غذاخوری از محلول کلر مادر استفاده می
شود .
1. آبسردکن آنی آدمک سری دماوند مدل 4 شیر
2. آبسردکن آنی آدمک سری دماوند مدل 2شیر
3. آبسردکن آنی آدمک سری مرکزی
4. آبسردکن آنی آدمک سری سبو
5. آبسردکن آنی آدمک سری سالنی
6. آبسردکن آنی آدمک مدل آبشار
ما در سیارهای زندگی میکنیم که بیشتر سطح آن را اقیانوس ها و دریاها پوشانده اند. سیّارهی پر آبی که ساکنان آن به برکت وجود آب زنده اند و در آن زندگی می کنند. وجود مقادیر بسیار زیاد آب در کره ی زمین سبب شده است که سیّارهی ما در منظومه شمسی تنها سیّارهی مناسب برای زندگی باشد.
توجه: نزدیک به سه چهارم کره زمین ( 75 %) را آب فرا گرفته است. از این رو هنگامی که از فضا به کرهی زمین نگاه می کنیم، عموماً آن را به صورت کره ای به رنگ آبی می بینیم.
توجه: نزدیک به دو سوّم (6/66 %) جرم بدن انسان را آب تشکیل می دهد.
ویژگی هایی که آب
را به یک مایع زندگی بخش تبدیل کرده است، می تواند آن را به یک ماده
کُشنده نیز مبدّل سازد. زیرا بسیاری از مواد شیمیایی در آب حل می شوند و یا
به کمک آب از جایی به جایی دیگر منتقل می شوند و سرانجام وارد دریاها و اقیانوسها می شوند. خارج کردن این گونه مواد شیمیایی از آب کار خیلی آسانی نیست.
چند نکته ی پیرامون منابع آب روی کره زمین:
1 - بزرگ ترین منبع آب شور روی کره زمین به اقیانوس ها تعلق دارد.
2 - بزرگ ترین منبع آب شیرین روی کره زمین به یخ های قطبی و یخچال های طبیعی اختصاص دارد.
3 - کوچک ترین منبع آب شیرین روی کره زمین به بخار آب موجود در هوا اختصاص دارد.
4
- مقدار آب شیرین موجود در کره زمین که تمام انسان ها و موجودات زنده
غیردریایی بر سر آن باید به رقابت بپردازند، حداکثر 5/0 درصد می باشد.
توجه: اگرچه یخ های قطبی و یخچال های طبیعی دو منبع مهم برای تولید آب شیرین به شمار می آیند، اما با این حال سرعت ذوب شدن آن ها بسیار آهسته است و تأمین کنندهی نیازهای انسانی، صنعتی و کشاورزی نیستند.
به طور کلی نتیجه گرفتیم چون آب دریاها و اقیانوس ها شور است و نمی تواند از آن برای نوشیدن و مصارف صنعتی
به کار برد و در عین حال همچنین یخ های قطبی و یخچال های طبیعی نیز بسیار
آهسته ذوب می شوند، بنابراین آب مایعی است که در عین فراوانی در کره زمین،
برای مصارف مورد نیاز انسان کمیاب می باشد.
توجه: مجموع
بارندگی سالیانه در ایران حدود 400 میلیارد مترمکعب است که 284 میلیارد متر
مکعب آن به طور مستقیم تبخیر می شود و تنها بخش کمی از آن به صورت آب های سطحی و زیرزمینی، منابع آب کشور را تأمین می کند.
توجه: در حالی که در حدود یک درصد از جمعیت جهان در ایران زندگی می کند، تنها 36/0 درصد از منابع آب شیرین جهان در ایران است.
به طور کلی انسان ها از آب در سه بخش از زندگی خود استفاده می کنند:
* شرب و بهداشت
* کشاورزی
* صنعت
شناخت آب از نظر کیفیت و کمیت و چگونگی حصول آن قدمی اساسی در جهت بهینه سازی مصرف آن میباشد. اگر چه بیش از سه چهارم کره زمین را آب فرا گرفته است، سهم قلیلی از آبهای موجود، برای مصارف بهداشتی
و کشاورزی، قابل استفاده است. زیرا حدود 3/97 درصد اقیانوسها و 1/2 درصد
یخهای قطبی و 6/0 درصد دریاچه ها و رودخانه و آبهای زیرزمینی وجود دارد
که حدود 36/0 درصد کل منابع آب میباشد. آب اقیانوسها، دریاها و اغلب دریاچه ها و بسیاری از منابع آب زیرزمینی به علت شوری بیش از حد و داشتن املاح معدنی برای مقاصد بهداشتی، کشاورزی و صنعتی، غیرقابل استفاده میباشند.
آب ماده حیاتی است که بطور یکنواخت در سطح کره زمین موجود نمیباشد. در نتیجه بسیاری از نقاط کره زمین با کمبود آب مواجه است. حرکت مداوم بخار آب به هوا و برگشت آن به زمین را گردش آب در طبیعت مینامند.
انرژی خورشید باعث تبخیر آب اقیانوسها، رودخانه ها، دریاچه ها و منابع آب سطحی میگردد. بخار آب فشرده شده همراه توده های هوا باعث نگهداری آب در هوا شده و موجب تشکیل ابر باردار یا ذخیره کننده آب میشود ریشه گیاهان، آب
و رطوبت موجود در خاک را گرفته و از طریق روزنه های تنفسی برگها به هوا
فرستاده و به بخار تجمع یافته در هوا اضافه میشود که در شرایط مناسب به
صورت نزولات جوی به زمین برمیگردد.
آب
یک عنصر حیاتی است با ویژگیهای قابل توجه و کم نظیر، یکی از مهم ترین
عناصر شیمیایی میباشد که قسمت اعظم موجودات زنده و محیط زیست راتشکیل
میدهد. این ماده 70% گیاهان را تشکیل میدهد. آب فراوانترین و بهترین حلال در طبیعت است. آب
یک مایع زیست شناختی است که واکنشهای فیزیکوشیمیایی سوخت و ساز در پیکره
موجودات زنده را مقدور و تسهیل مینماید ومحیطی است برای نقل و انتقال مواد
در بدن موجودات زنده که علاوه بر نقش موثرآن در متابولیسم، دفع مواد زائد
حاصل از فعالیتهای زیست شناختی موجود زنده را موجب میشود. آب ناشی از
تعریق در گرما باعث خنک کردن بدن میگردد. آب و انیدرید کربنیک توسط انرژی خورشیدی در پیکره گیاهان سبز تبدیل به کربوهیدرات یا انرژی شیمیایی میشود.
اگر چه آب خالص در طبیعت یافت نمیشود. اما آب خالص مایعی بیرنگ، بیبو و بی مزه است که دارای نقطه انجماد صفر و نقطه جوش 100 درجه سانتی گراد میباشد ساختار شیمیایی آن به صورت H2O است که به احتمال کمتر از 3/0 درصد آبهای موجود در طبیعت بر دارنده ایزوتوپهای H4O2 ، H6O3 نیز میباشند. آب در چرخه گردش خود قادر است املاح و گازهای موجود در طبیعت را به صورت محلول در آورده و بسیاری از آلودگیها را همراه خود به حرکت در آورد. آب باران قبل از رسیدن به زمین ناخالصیهای موجود در هوا نظیر ذرات، گازها، مواد رادیواکتیو و میکروبها را به سطح زمین آورده و در حین حرکت در زمین نیز آلاینده ها را با خود حمل میکند. به علاوه آبهای جاری اغلب دریافت کننده فاضلابها و مواد زائد ناشی از فعالیتهای انسانی میباشند.
بسیاری از مشکلات بهداشتی کشورهای در حال پیشرفت، عدم برخورداری از آب آشامیدنی
سالم است. از آنجایی که محور توسعه پایدار، انسان سالم است و سلامت انسان
در گرو بهره مندی از آب آشامیدنی مطلوب میباشد بدون تامین آب
سالم جایی برای سلامت مثبت و رفاه جامعه، وجود ندارد. آب از دو بعد
بهداشتی واقتصادی حائز اهمیت است. از بعد اقتصادی به حرکت درآورنده چرخ
صنعت و رونق بخش فعالیت کشاورزی است. از بعد بهداشتی آب با کیفیت، تضمین کننده سلامت انسان است. آب با شکل ظاهری و با وسعت محتوایی آن دنیای زنده دیگری است.
اگر چه از دید ما پنهان است، اما آب دارای آثار بسیار زیادی در حیات جانداران به ویژه انسان میباشد. آب آشامیدنی علاوه بر تامین مایع مورد نیاز بدن به مفهوم مطلق آن یعنی H2O ، در بردارنده املاح و عناصر ضروری برای موجود زنده و انسان میباشد. کمبود پاره ای از آنها در آب ایجاد اختلال در بدن موجود زنده میکند و منجربه بروز برخی بیماریها میشود.
فقدان
ید و فلوئور و ارتباط آنها با گواتر اندمیک و پوسیدگی دندانها به ترتیب
بیان کننده این اهمیت است. علاوه بر مواد شیمیایی، موجودات ذره بینی
گوناگونی نیز در آب پیدا میشوند که بعضی از آنها بیماری زا بوده و ایجاد
بیماریهای عفونی خطرناکی میکنند. بهسازی آب رابطه مستقیمی با کاهش بیماریهای عفونی دارد. بطوری که پس از تامین آب آشامیدنی
سالم میزان مرگ از وبا 1/74 درصد، میزان مرگ از حصبه 3/63 درصد، میزان مرگ
به علت اسهال خونی 1/23 درصد و میزان مرگ از بیماری اسهال 7/42 درصد کاهش
یافت. بنابراین برنامه ریزی و هزینه در جهت تامین آب سالم سرمایه گذاری
قابل توجهی برای آینده خواهد بود. تهیه و تامین آب آشامیدنی سالم برای
جامعه یکی از موثرترین و پایدارترین فنآوریها برای ارتقاء سلامت جامعه است
آب مصرفی برای تولید محصولات مختلف شاید در ابتدا مهم تلقی نشود ولی با تشدید بحران کم آبی در کشور تولید برخی محصولات تحت الشعاع قرار می گیرد.
آب مجازی یکی از مقوله های تاثیر گذار بر مصرف آب در کشور به حساب می آید که در صورت عدم توجه در چگونگی مصرف آن می تواند پیامدهای ناخوشایندی برای منابع آبی کشور به دنبال داشته باشد.
با تشدید بحران آب
در کشور اهمیت توجه به این موضوع افزایش یافت و صحبت از آن را بر سر زبان
ها انداخت. توجهی که سبب زیر ذره بین رفتن اصلی ترین نمونه آب مجازی یعنی محصولات کشاورزی شده و در نهایت مخالفت ها برای کشت برخی محصولات در استان های خشک و یا در کل کشور آغاز شده است.
میزان مصرف آبی
که در ابتدا به چشم نمی آید ولی با دقت بیشتر متوجه سهم کلان این بخش می
شویم به گونه که بنا بر بررسی های صورت گرفته برای یک عدد سیب زمینی ۱۰۰
گرمی در حدود ۲۵ لیتر و برای برداشت یک عدد سیب ۱۰۰ گرمی ۷۰ لیتر، یک
کیلوگرم خیار ۲۰۰ لیتر، هندوانه یک کیلوگرمی ۵۰۰ لیتر، یک کیلوگرم ذرت ۷۶۰
لیتر، یک کیلوگرم گندم ۱۳۰۰ لیتر و یک کیلوگرم برنج ۴۰۰۰ لیتر آب نیاز دارد.
میزان مصرف آب به دست آوردن محصولات گوشتی همچون یک کیلوگرم گوشت مرغ ۴۰۰۰ لیتر و برای به دست آوردن یک کیلوگرم گوشت گاو ۱۵۰۰۰ لیتر آب است.
سایر محصولات نیز
میزان مصرف قابل توجه دارد به گونه ای که برای یک جفت کفش چرم ۸۰۰۰ لیتر،
یک پرس چلوکباب ۴۸۰۰ لیتر و یک ساندویچ همبرگر ۲۵۰ گرمی ۲۴۰۰ لیتر آب مصرف می کند.
این نکته قابل توجه است که در بخش صنعت، برای تولید یک دستگاه خودرو ۸۰۰۰۰۰ لیتر آب مورد استفاده قرار می گیرد.
حداکثر آب خنک قابل ارائه در یک ساعت در اصطلاح ظرفیت سرمایش دستگاه آبسردکن نامیده می شود.
این ظرفیت بسته به نوع و کیفیت دستگاه آبسردکن متفاوت می باشد. وجود محدودیت در سیستم سرمایش از جمله معایب دستگاه های آبسردکن قدیمی بود. این مشکل سبب می گردد در ساعات شلوغ روزهای گرم سال، افراد با مراجعه به آبسردکن ، آب گرم بنوشند.
همانطور که گفته شد آبسردکن های قدیمی از یک مخزن جهت خنک کردن آب بهره می برند. در بالای مخزن یک شناور تعبیه شده است. با برداشت آب از آبسردکن شناور مخزن پایین آمده و آب گرم وارد مخزن می گردد در نتیجه دمای کلی آب بالا می رود. از طرفی سیستم سرمایش جهت خنک کردن دوباره آب داخل مخزن شروع به کار می کند. البته فرآیند اختلاط آب گرم و سرد بسیار سریعتر از فرآیند انتقال حرارت و خنک شدن آب به وقوع می پیوندد. لذا در صورتی که افراد زیادی ، در زمان کوتاهی به آبسردکن مراجعه کنند فرآیند گرم شدن آب از فرآیند سرد شدن ( که نیاز به زمان دارد ) پیشی می گیرد. یکی از راهکارهایی که برای کوتاه کردن زمان خنک شدن بکار می رود افزایش توان سیستم سرمایش
است که متاسفانه منجر به مصرف بی رویه برق می گردد بدین ترتیب دستگاه های
قدیمی حتی قادر نیستند ظرفیت اعلام شده توسط سازندگان را به طور پیوسته
تحویل دهند.
با توجه به نحوه عملکرد آبسردکن آنی ، همیشه مقداری انرژی جهت خنک کردن آب مصرفی به صورت ذخیره وجود دارد. این مقدار انرژی بسته به ظرفیت دستگاه از چند ساعت تا چند هفته می تواند عملیات خنک کردن آب مصرفی را به طور پیوسته به انجام برساند. این گونه است که با مصرف پی در پی از آبسردکن آنی ، آب گرم نمی شود. و همگان فارغ از تاخر و تقدم در مراجعه به آبسردکن آب سرد می نوشند.
.
حداکثر آب خنک قابل ارائه در یک ساعت در اصطلاح ظرفیت سرمایش دستگاه آبسردکن نامیده می شود.
این ظرفیت بسته به نوع و کیفیت دستگاه آبسردکن متفاوت می باشد. وجود محدودیت در سیستم سرمایش از جمله معایب دستگاه های آبسردکن قدیمی بود. این مشکل سبب می گردد در ساعات شلوغ روزهای گرم سال، افراد با مراجعه به آبسردکن ، آب گرم بنوشند.
همانطور که گفته شد آبسردکن های قدیمی از یک مخزن جهت خنک کردن آب بهره می برند. در بالای مخزن یک شناور تعبیه شده است. با برداشت آب از آبسردکن شناور مخزن پایین آمده و آب گرم وارد مخزن می گردد در نتیجه دمای کلی آب بالا می رود. از طرفی سیستم سرمایش جهت خنک کردن دوباره آب داخل مخزن شروع به کار می کند. البته فرآیند اختلاط آب گرم و سرد بسیار سریعتر از فرآیند انتقال حرارت و خنک شدن آب به وقوع می پیوندد. لذا در صورتی که افراد زیادی ، در زمان کوتاهی به آبسردکن مراجعه کنند فرآیند گرم شدن آب از فرآیند سرد شدن ( که نیاز به زمان دارد ) پیشی می گیرد. یکی از راهکارهایی که برای کوتاه کردن زمان خنک شدن بکار می رود افزایش توان سیستم سرمایش
است که متاسفانه منجر به مصرف بی رویه برق می گردد بدین ترتیب دستگاه های
قدیمی حتی قادر نیستند ظرفیت اعلام شده توسط سازندگان را به طور پیوسته
تحویل دهند.
با توجه به نحوه عملکرد آبسردکن آنی ، همیشه مقداری انرژی جهت خنک کردن آب مصرفی به صورت ذخیره وجود دارد. این مقدار انرژی بسته به ظرفیت دستگاه از چند ساعت تا چند هفته می تواند عملیات خنک کردن آب مصرفی را به طور پیوسته به انجام برساند. این گونه است که با مصرف پی در پی از آبسردکن آنی ، آب گرم نمی شود. و همگان فارغ از تاخر و تقدم در مراجعه به آبسردکن آب سرد می نوشند.
آب مصرفی برای تولید محصولات مختلف شاید در ابتدا مهم تلقی نشود ولی با تشدید بحران کم آبی در کشور تولید برخی محصولات تحت الشعاع قرار می گیرد.
آب مجازی یکی از مقوله های تاثیر گذار بر مصرف آب در کشور به حساب می آید که در صورت عدم توجه در چگونگی مصرف آن می تواند پیامدهای ناخوشایندی برای منابع آبی کشور به دنبال داشته باشد.
با تشدید بحران آب
در کشور اهمیت توجه به این موضوع افزایش یافت و صحبت از آن را بر سر زبان
ها انداخت. توجهی که سبب زیر ذره بین رفتن اصلی ترین نمونه آب مجازی یعنی محصولات کشاورزی شده و در نهایت مخالفت ها برای کشت برخی محصولات در استان های خشک و یا در کل کشور آغاز شده است.
میزان مصرف آبی
که در ابتدا به چشم نمی آید ولی با دقت بیشتر متوجه سهم کلان این بخش می
شویم به گونه که بنا بر بررسی های صورت گرفته برای یک عدد سیب زمینی ۱۰۰
گرمی در حدود ۲۵ لیتر و برای برداشت یک عدد سیب ۱۰۰ گرمی ۷۰ لیتر، یک
کیلوگرم خیار ۲۰۰ لیتر، هندوانه یک کیلوگرمی ۵۰۰ لیتر، یک کیلوگرم ذرت ۷۶۰
لیتر، یک کیلوگرم گندم ۱۳۰۰ لیتر و یک کیلوگرم برنج ۴۰۰۰ لیتر آب نیاز دارد.
میزان مصرف آب به دست آوردن محصولات گوشتی همچون یک کیلوگرم گوشت مرغ ۴۰۰۰ لیتر و برای به دست آوردن یک کیلوگرم گوشت گاو ۱۵۰۰۰ لیتر آب است.
سایر محصولات نیز
میزان مصرف قابل توجه دارد به گونه ای که برای یک جفت کفش چرم ۸۰۰۰ لیتر،
یک پرس چلوکباب ۴۸۰۰ لیتر و یک ساندویچ همبرگر ۲۵۰ گرمی ۲۴۰۰ لیتر آب مصرف می کند.
این نکته قابل توجه است که در بخش صنعت، برای تولید یک دستگاه خودرو ۸۰۰۰۰۰ لیتر آب مورد استفاده قرار می گیرد.