آبسردکن

شاخص های بهداشتی آب

ویژگی های میکربی آب آشامیدنی مبنای قضاوت در مورد تعیین قابلیت شرب آب ها از نقطه نظر بیولوژیکی قرار می‏گیرد . البته قضاوت صحیح بدون رعایت سایر جوانب از جمله شرایط و دوره تناوب نمونه برد اری نگهداری نمونه ‏ها و بالاخره دقت در انجام آزمایش ها میسر نخواهد بود .
اصولاً آبی که به مصرف آشامیدن می رسد باید از میکروارگانیسم‏ های بیماریزای شناخته شده و همچنین باکتری های نشانگرکه نشانه آلودگی آب با مدفوع است عاری باشد . کلیفرم ها مهمترین باکتری های نشانگر هستند که در آزمایش باکتریولوژیکی آب ها مورد توجه قرار می گیرند . گرچه این باکتری ها غیر از مدفوع در منابع دیگر نظیر آب و خاک نیز ممکن است یافت شوند ولی فراوانی بسیارشان در مدفوع انسان و سایر حیوانات خونگرم و دارا بودن ویژگی های دیگر است که باعث می‏شود این باکتریها در آزمایش های مستمر آب های آشامیدنی از اهمیت خاصی برخوردار باشند . باکتری های کلیفرم را می‏توان چنین تعریف نمود : کلیه باکتریهای گرم منفی میله‏ای شکل بدون هاگ که می‏توانند در حضور املاح صفراوی رشد کرده و در مدت 24 تا 48 ساعت در دمای 35 تا 37 درجه سانتیگراد از قند لاکتوز اسید , گاز والدئید تولید کرده و اکسید از منفی باشند . آن دسته از کلیفرم‏ها که می‏توانند در دمای 44 درجه سانتی گراد تا مدت 48 ساعت از اسید آمینه تریپتوفان , ایندول تولید نمایند بعنوان اشریشیاکلی شناخته می‏شوند که در صورت لزوم می‏توان آزمایشهای تاییدی IMVIC را انجام داد .
شاردینگر اولین کسی بود که استفاده از این ارگانسیم را به عنوان یک شاخص آلودگی مدفوعی پیشنهاد کرد زیرا عوامل موجود در آب ساده تر قابل جداسازی و شناسایی هستند . اسمیت در سال 1895 آزمایشی را به منظور ارزیابی قابلیت شرب آب پیشنهاد کرد . این آزمایش آغاز استفاده از کلیفرم ها به عنوان شاخص عوامل بیماری زا در آب به حساب می آید که در مورد مواد غذایی نیز توسعه یافته است .
باکتری های نشانگر دیگر مانند استرپتوکوکوس‏های مدفوعی و کلستریدیوم‏های احیا کننده سولفیت نیز می توانند در تعیین منشأ آلودگی آب با مدفوع و ارزشیابی کارآیی روش کلرینه کردن مورد استفاده قرار گیرند .

کلیفرم ها :
از لحاظ ویژگی های عملی کلیفرم ها باکتری های گرم منفی میله ای و بدون اسپور هستند که لاکتوز را در عرض 48 ساعت تخمیر کرده ، بر روی محیط کشت آگار تولید کلنی های تیره با جلای فلزی می نمایند .کلیفرم ها به خوبی در اکثر محیط های کشت و در بسیاری از مواد غذایی رشد می کنند . گزارش ها نشان می دهند که این باکتری ها از دمای 2- درجه سانتی گراد تا بیش از 50 درجه سانتی گراد قادر به رشد می باشند . در مواد غذایی رشد این ارگانسیم ها در 5 درجه سانتی گراد ضعیف یا بسیار کند است .
 
تقسیم بندی آب های آشامیدنی :
الف- آب  لوله‏ کشی شده :
1- آب تصفیه شده (نمونه برداری در هنگام ورود به شبکه توزیع ) :
آب تصفیه شده باید فاقد کلی فرم باشد . در مواردی که این نوع آب ها مورد آزمون قرار می‏گیرند باید آزمایش‏های تاییدی برای وجود کلی فرم‏ها انجام گیرد . زیرا در پاره‏ای از موارد بعضی از باسیلوس ها ممکن است در محیط آبگوشت لاکتوز واکنشی مشابه کلی فرم‏ها تولید کنند .
2- آب تصفیه نشده ( نمونه‏ برداری در هنگام ورود به شبکه توزیع ) :
در اولین نمونه برداری آب یا در یک نمونه اتفاقی وجود تا سه باکتری کلیفرم در 110 میلی‏لیتر می‏تواند مورد قبول قرار گیرد در صورتیکه اشریشیا کلی نباشد و مشروط برآن که در نمونه‏ برداری‏های بعدی تعداد کلیفرم‏ها کمتر از 3 باشد . چنانچه سه باکتری کلیفرم ثابت ماند و یا افزایش یابد نشانه آن است که این نوع آب جهت آشامیدن مناسب نمی‏باشد .
3- آب تصفیه شده ( نمونه‏ برداری از داخل شبکه توزیع ) :
در بسیاری از موارد ممکن است آبی که در هنگام ورود به شبکه توزیع از کیفیت خوبی برخوردار بوده تا رسیدن به دست مصرف کننده ( شیر آب منازل ) در اثر اشکالاتی نظیر پس زدن آب و یا آب بندی نبودن محل‏های اتصال که ممکن است در سیستم توزیع وجود داشته باشد ،به باکتری‏های کلی فرم آلوده شود . در حالیکه بطور اصولی باید نمونه ‏هایی که از داخل شبکه توزیع از جمله منازل برداشت می‏شود عاری از باکتری کلی فرم باشد .
ب- آبهای لوله‏ کشی نشده :
از منابع آبی لوله‏ کشی نشده ( چشمه , قنات , چاه ) با اعمال روش های بهسازی مثل دور کردن منابع آلودگی از منبع آب و پوشانیدن سطح چاه حتی در مورد چاه‏های کم عمق, در اولین نمونه ‏برداری یا در یک نمونه اتفاقی وجود تا 10 باکتری کلیفرم در 100 میلی‏لیتر آب مشروط بر آنکه اشریشیا کلی نباشد و در نمونه‏برداری‏های بعدی کمتر از 10 باکتری کلیفرم باشد قابل قبول است .
ویژگی های باکتریولوژیکی آب معدنی :
ردیف نوع باکتری حجم نمونه حد مجاز تعداد باکتری
1 کل کلیفرم ها پاسخ نمونه در 250 سی سی صفر در 100 میلی لیتر
2 کلیفرم های مقاوم به گرما پاسخ نمونه در 250 سی سی صفر در 100 میلی لیتر
3 استرپتوکوکهای مدفوعی پاسخ نمونه در 250 سی سی صفر در 100 میلی لیتر
4 کلستریدیومهای احیاکننده سولفیت پاسخ نمونه در 250 سی سی صفر در 100 میلی لیتر
5 سودوموناس پاسخ نمونه در 250 سی سی منفی در 100 میلی لیتر
6 باکتری های هوازی مزوفیل 24 ساعت در 20 درجه سانتی گراد گرمخانه گذاری شده حداکثر 20 عدد در یک میلی لیتر
7 باکتری های هوازی مزوفیل 24 ساعت در 37 دجه سانتی گراد گرمخانه گذاری شده حداکثر 100 عدد در یک میلی لیتر

شاخص های آبسردکن

ویژگی های باکتریولوژیکی آب بسته بندی شده :
نوع میکروارگانسیم بیشینه مجاز
کل کلیفرم ها منفی در 100 میلی لیتر
اشریشیا کلی منفی در 100 میلی لیتر
میکروارگانسیم هایس قابل کشت در دمای 22±2 100 در هر میلی لیتر
میکروارگانسیم هایس قابل کشت در دمای36±2 20 در هر میلی لیتر